II.

2. Thank you, Mr. President En Amerika? Had Amerika eerder zijn steun opgegeven aan Zuid-Afrika, dan was het Apartheidsregime veel sneller gevallen. Amerika kan vrede in het Midden-Oosten afdwingen maar dat gaan ze niet doen. Maar wie sprak Trump aan? Niet de politieke leiders, maar een geestelijke.

3. Bisschop Budde Bisschop Mariann Budde van Washington zei aan het einde van de bede voor de inauguratie van Trump 2025 … “in de naam van onze God vraag ik u om genade te hebben” … “Onze God leert ons, dat we genade moeten hebben voor vreemden. Want wij waren ooit allemaal vreemden in dit land.”

Een van de belangrijkste opdrachten van de Verlichting is: Durf te denken. 

Ik zou eraan willen toevoegen, durf ook te spreken. Maar dan wel met de 3 voorwaarden van Socrates als richtlijnen. 

• Is het waar?
• Is het goed?
• Is het nodig, of nuttig?

Indien jouw uitspraken niet aan alle drie voldoen, dan niet doen. Soms neemt het echter een heel leven om tot specifieke waarheden te komen en kost het ook ondertussen heel veel mensenlevens. En zoals Duchamp zei, het is altijd de ander die sterft. 

4. Die Kwaad is Banaal, 1984

Dit zelfportret schilderde ik met als titel de uitspraak van de Joods Amerikaanse denker Hanna Arendt. Die zij had verwoord in haar report Eichmann in Jeruzalem. Ik interpreteerde de uitspraak vooral dat ieder van ons tot gruweldaden in staat zijn indien de voedingsbodem zich ervoor leent. Het Kwaad verkleedt zich meesterlijk, ook binnen in onszelf. 

III.

5. White Disease, 1985 Niet alleen in Zuid-Afrika, maar onder andere ook de Nederlandse slavernij, de Nazi’s in Duitsland, de Klux Klux Klan in Amerika en ga zo maar door, geloofde vanuit de naam van het Christendom in witte superioriteit. Dus geen gelijkheid, vrijheid en broederschap. 

6. Postkaart uitnodigingskaart, 1987 Ik schilderde ze niet maar gebruikte dit krantuitknipsel als uitnodigingskaart voor mijn tentoonstelling The Private versus the Public. Je ziet de gelijktijdigheid van kleine meisjes die naar school gaan met de vernedering van Palestijnse mannen die gefouilleerd worden. 

7. The Question of Human Pink In 1989 gebruikte ik op de cover van mijn catalogus een beeld van een dode Palestijnse jonge man. Ik noemde het Dead Man. 

8. Liberation, 1990 In 1990 schilderde ik Liberation. Een hartverscheurende beeltenis van een Joodse jonge man, die door de trauma’s van de oorlog geen blijdschap meer kon tonen toen zijn bevrijders kwamen. In Gaza staren kinderen met dezelfde lege blik je aan in de kapotte ziekenhuizen. 

9. Dead Girl, 2002 In 2002 schilderde ik een Palestijns tienermeisje en noemde het alleen maar Dead Girl. 

10. De reservisten Ook in 2002 vond ik dit boekje van Israëlische reservisten, die weigeren om dienst te doen in de bezettingsgebieden vanwege de onderdrukking. Meer dan 20 jaar geleden legde zij ons het onrecht reeds uit. In hetzelfde jaar schreef Desmond Tutu een artikel genaamd Apartheid in The Holy Land. Hij schreef “In our struggle against Apartheid, the great supporters were Jewish people. They almost instinctively had to be on the side of the disenfranchised, of the voiceless ones, fighting injustice, oppression and evil” ... “What is not so understandable, not justified, is what Israel did to another people to guarantee its existence” ... “Israel will never get true security and safety through oppressing another people. A true peace can ultimately be built only on justice” ... “I am not pro- this people or that, I am pro- Justice”.

IV.

11. Blindfolded, 2007 De Joods Amerikaanse Susan Sontag zegt in 2003 dat de beslissingen van opeenvolgende Israelische regeringen die de rechten van de Palestijnen op een eigen staat blijvend ontkennen, voor beide volken een catastrofe is – zowel in moreel, menselijk als politiek opzicht. Het heeft haar jaren van onzekerheid, onwetendheid en angst gekost dit te erkennen. 

In 2007 schreef ik in mijn 1e Zuid Afrikaanse retrospectieve catalogus: misschien schilder ik de doden nu, omdat ik ze toen niet kon schilderen.

12. Figure in a landscape, 2010 In 2010 had ik in New York voor het eerst een tentoonstelling die specifiek over de Apartheid muur ging, Against the Wall. Voorstanders ervan noemde het de veiligheidsmuur. 

13. Mind Blocks, 2010 Mijn tentoonstelling werd niet goed ontvangen door de Amerikanen. Mind Blocks was het enige werk waarover een Amerikaanse kunstcriticus nog zei dat het misschien de moeite waard was om het een schilderij te noemen. 

14. & 15. Krantartikel Geestelijken Maar ik wil niet op een troosteloze noot sluiten. Dit was een van de weinige krant artikelen die mij hoop gaf. Dat al deze verschillende geestelijken samen kunnen staan en zich uitspreken tegen onrecht en vóór barmhartigheid. 

16. Barricade In het Stedelijk Museum staat nog steeds een werk opgesteld, niet van mij, maar wel met een werk van mij erin. Almet Ogut’s Bakunins Barricade. 

17. Tekst MD En lees de tekst op de muur erbij. Er is ook een van mij – en die begint met deze woorden. Men kan in plaats van het woord ‘kunst’, dit woord vervangen met de idealen van de verlichting. 

If you ask me, can art generate change, I say yes. 

As it can affect a change in consciousness. 

If you ask me, can art stop the atrocities of war. I say no.

As it is a reflective process that does not have such instant effective power. 

If you ask me, does art always try to achieve the impossible, I say yes.